- Autor: Jacek Dul
- Kategoria: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie
Rodzina, znajomi, przyjaciele mogą być potężnym źródłem zasobów. Ich różnorakie wsparcie, które można otrzymać w trudnych sytuacjach, może zwiększać poczucie bezpieczeństwa oraz tego, że nie jest się samemu w danej sytuacji. Często jest tak, że to, co bardzo pomaga w trudnych momentach życia, to właśnie wsparcie innych osób: rozmowa, spotkania towarzyskie, świadomość, że są osoby, które mogą nam pomóc w trudnych chwilach.
Zdarza się tak, że nie zawsze członkowie najbliższej rodziny są takim wsparciem. Wówczas warto zastanowić się, kto z otoczenia jest bądź może być dla nas osobą, do której możemy zwrócić się z prośbą o pomoc? Może będzie to sąsiad, a może sojusznikiem stanie się przedstawiciel danej instytucji – dzielnicowy, pracownik socjalny?
- Autor: Jacek Dul
- Kategoria: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie
Jest jednym z najcenniejszych zasobów, jakie można posiadać. Pojęcie to należy rozumieć w bardzo szerokim zakresie.: wiedzy życiowej, wiedzy książkowej, wiedzy o sobie samym, o miejscach, w których można uzyskać pomoc, procedurach prawnych itp. Na przykład gdyby samotna matka wiedziała, że są instytucje, które mogą jej pomóc, np. w zapłaceniu pewnych rachunków czy dofinansowaniu obiadów dziecka w szkole, mogłaby sobie lepiej poradzić ze stresem wywołanym brakiem dostatecznych środków materialnych. Podobnie jest z wiedzą dotyczącą różnych procedur mających na celu ochronę słabszych przed przemocą. Osoba doznająca przemocy, która wiedziałaby, że w sytuacji, kiedy czuje się zagrożona ze względu na zachowanie partnera, ma prawo wezwać policję, a policja ma OBOWIĄZEK przyjechać i wypełnić formularz "Niebieska Karta – A", szybciej mogłaby podjąć działania mające na celu wychodzenie z przemocy.
Wiedza o nas samych jest również ważnym zasobem, który można wykorzystywać nie tylko do radzenia sobie w trudnych sytuacjach, ale również do dalszego rozwoju. Ta wiedza obejmuje takie obszary, jak świadomość własnych potrzeb, przeżywanych emocji, praw osobistych, różnych ograniczeń, zdolności, wartości, umiejętności itp.
- Autor: Jacek Dul
- Kategoria: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie
"Zasoby znajdziesz w sobie – obok bólu, smutku, tragedii masz w sobie przyjemności, radość i komedię, tylko być może nie potrafisz do nich dotrzeć"
M.H. Ericsson
Zasoby osobiste to te wszystkie rzeczy, cechy, umiejętności, kontakty międzyludzkie, które pomagają nam żyć i dzięki którym możemy lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach życiowych. Sprzyjają one również ogólnemu rozwojowi. Zasoby to inaczej siły, mocne strony, które posiada w sobie KAŻDY człowiek! Istnieją zasoby zewnętrzne, mające swoje źródła poza daną osobą (np. środki finansowe, osoby w instytucjach, posiadanie rodziny, przyjaciół itp.) i wewnętrzne – bezpośrednio związane z właściwościami osobistymi (np. cechy, stan zdrowia, umiejętności, wiedza, wartości, które cenimy itp.).
Zasoby to pewnego rodzaju "cegiełki", dzięki którym można zbudować silnego, stabilnego, mocnego siebie. To dzięki uświadomionym i wydobytym zasobom człowiek często, na różne sposoby, potrafi sobie radzić z trudnymi sytuacjami.
W życiu osób doznających przemocy w rodzinie jest wiele zdarzeń, które zmniejszają ich MOC osobistą. Jednak nie oznacza to, że jej całkowicie pozbawiają. Wiele zasobów nadal jest w nas, tyle że być może zostały przykryte bólem, cierpieniem, poczuciem bezradności. To, co warto zrobić, to ponownie je wydobyć.
Zasobów możemy poszukać w niżej opisanych obszarach.
- Autor: Jacek Dul
- Kategoria: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie
Zwykle osoba, która doznaje przemocy, bardzo boleśnie doświadcza jej skutków, a także skutków działania mechanizmów utrzymujących ją w sytuacji przemocy.
Na ogół, kiedy po raz pierwszy odważy się opowiedzieć o swojej sytuacji, bardzo się wstydzi, często jest przekonana, że "ma swój udział" w tym, że sprawca tak ją traktuje, sądzi, że tylko ona ma tak trudną sytuację życiową. Nic dziwnego: ciągle słyszy, że gdyby była inna (lepiej się starała, była posłuszna swojemu partnerowi, nie słuchała matki, siostry, przyjaciółki), gdyby..., to... sprawca nie musiałby uciekać się do stosowania przemocy (bicia, krzyków, szarpania, krytykowania...itd.).
Osoba stosująca przemoc, aby osiągnąć swoje cele, kontrolować sytuację, mieć zaspokojone swoje potrzeby według własnego planu, często powtarza te treści. Działają też uwarunkowania wynikające z różnych etapów, przez które przechodzi się, będąc uwikłaną/uwikłanym w sytuację przemocy. Gdy dochodzi do przemocy w rodzinie, warto zwrócić się po pomoc do osób z zewnątrz, m.in. do przedstawicieli służb i instytucji zobowiązanych do pomocy w takiej sytuacji. Przemoc "sama z siebie" nie zniknie, a zwracanie się do innych osób, służb, instytucji daje szansę na jej zatrzymanie i budowanie życia wolnego od przemocy. Aby osoba doznająca przemocy mogła poradzić sobie ze swoją trudną sytuacją, są jej potrzebne skuteczne działania z zewnątrz. Te działania mogą pomóc uruchomić własne siły i zasoby osobiste potrzebne do zatrzymania przemocy i samodzielnego radzenia sobie w życiu – bez przemocy. Działania sprawcy to działania odbierające MOC OSOBISTĄ, a działania, które mogą pomóc, dostarczają MOC-y.
Jakie działania z zewnątrz mogą dostarczyć MOC-y?
Interwencja
Aby dobrze wyjaśnić istotę interwencji, napiszemy kilka słów o kryzysie.
Mówimy, że ktoś jest w kryzysie, jeżeli wydarzenia życiowe wywołują taki jego stan emocjonalny, że nie potrafi on poradzić sobie z własnymi siłami (psychicznymi, materialnymi) w dojściu do rozwiązań i znalezieniu wyjścia z trudnej sytuacji (James R.K., Gilliland B.E., 2004).
Kryzys jest wydarzeniem powodującym emocjonalny i umysłowy stres, wymagający zmian w sytuacji życiowej, których należy dokonać w ciągu krótkiego czasu. Im prędzej, tym lepiej. Gdy zmiany nie nastąpią, kryzys będzie się pogłębiał.
Interwencja jest aktywnym, czasowym (często krótkotrwałym) oddziaływaniem, które polega na tym, aby w jak najkrótszym czasie, z wykorzystaniem określonych umiejętności, doświadczeń, zasobów i strategii pomóc osobom przeżywającym kryzys w uporaniu się ze stanem emocjonalnym, który uniemożliwia im samodzielne poradzenie sobie z tą sytuacją.
W przypadku występowania przemocy domowej interwencja jest wkroczeniem w sytuacje ostrego kryzysu: w domu jest awantura, krzyki, słychać płacz dzieci. Ktoś wzywa policję (np. osoba zagrożona, sąsiedzi).
Interwencja jest reakcją służb (np. policji), której celem jest zatrzymanie przemocy "tu i teraz" oraz zapewnienie bezpieczeństwa osobom poszkodowanym.
Cechą interwencji jest jej arbitralność i urzędowy charakter: jest zagrożone życie i zdrowie – wkraczają służby, które są uprawnione do ochrony i zabezpieczenia bezpieczeństwa.
Inny rodzaj interwencji polega na przeprowadzeniu w środowisku osób krzywdzonych wywiadu i zbadaniu sytuacji po to, aby podjąć odpowiednie działania chroniące te osoby. Do takich działań (wywiad, plan działania, monitorowanie sytuacji) są upoważnieni pracownicy socjalni, kuratorzy i dzielnicowi. Warto wiedzieć, że pracownik socjalny, kurator sądowy czy dzielnicowy są zobowiązani do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, gdy o niepokojącej sytuacji zostaną poinformowane instytucje: ośrodek pomocy społecznej, sąd rejonowy, policja. Osobą powiadamiającą może być każdy, kogo niepokoi sytuacja osób pokrzywdzonych.
Pomoc w kryzysie
W pomocy rodzinom, w których występuje przemoc, jest niezwykle istotne, aby interwencja pociągała za sobą dalsze działania. Ważne jest, aby odpowiednie służby podejmowały kolejne kroki zmierzające do trwałego zatrzymania przemocy. Istotne jest też, aby służby, wykorzystując energię kryzysu, podjęły te kroki jak najszybciej. Jeżeli to nie nastąpi – dla osoby krzywdzącej będzie to informacja: tak może być (nic się nie dzieje dalej, nie ma konsekwencji, więc nic takiego strasznego nie zrobiłem/ zrobiłam).
Celem pomocy w kryzysie jest rozpoznanie najpilniejszych potrzeb rodziny (np. zdrowotnych, bytowych, prawnych, psychologicznych itp.), pomoc w ich zaspokojeniu oraz budowanie systemu wsparcia dla tej rodziny – zgodnie z potrzebami, w oparciu o możliwości odpowiednich służb.
Tu pomocne może być działanie przedstawicieli służb takich, jak: pracownik pomocy społecznej, policjant, prawnik, lekarz, psycholog, pedagog. Rodziny w kryzysie mogą korzystać z różnych środków i możliwości.
Pomoc psychologiczna
Celem pomocy psychologicznej jest odzyskanie mocy osobistej, aby żyć godnie, bez przemocy, rozwijać się osobiście i w różnych rolach (rodzica, dziecka, partnera itp.), realizować zakładane cele życiowe, budować satysfakcjonujące relacje.
Do pracy nad zmianą jest konieczna motywacja własna osób korzystających z pomocy. Tutaj działania nie mogą być arbitralne, tak jak w interwencji kryzysowej.
Pożyteczne jest, aby osoba decydująca się na pomoc psychologiczną miała świadomość tego, co "nie działa", co chce zmienić i jakie cele, korzystając z takiej pomocy, chce osiągnąć. Może korzystać z różnych form psychoterapii: indywidualnej, par małżeńskich (kiedy w relacji występuje już równowaga sił), rodzinnej, terapii odwykowej, uczestnictwa w warsztatach umiejętności wychowawczych, warsztatach uczących komunikacji bez przemocy itp.