Działa w oparciu o Ustawę o prokuraturze, Kodeks postępowania karnego i inne akty prawne.
W przypadku podejrzenia przestępstwa prokuratura ma obowiązek: wszcząć postępowanie przygotowawcze mające na celu sprawdzenie, czy popełniono przestępstwo, zebrać i zabezpieczyć dowody, ująć sprawcę. Może też zastosować środek zapobiegawczy wobec sprawcy przemocy w postaci np. dozoru policyjnego lub wystąpić do sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. W zależności od oceny materiału dowodowego postępowanie może zakończyć się skierowaniem do sądu aktu oskarżenia lub umorzeniem postępowania.
Świadkowie przemocy mogą złożyć w prokuraturze (lub na policji) zawiadomienie o przestępstwie ściganym z urzędu.
W formularzu "Niebieska Karta – B" wymienione są przestępstwa przeciwko osobom bliskim.
Jest też rozróżnienie, które z nich są:
- ścigane na wniosek pokrzywdzonego (musi być zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa i wniosek o ściganie, bo inaczej, nawet gdy policja wie o przestępstwie, bez wniosku, nie może wszcząć postępowania),
- bezwnioskowe (wystarczy zawiadomienie o przestępstwie), np. znęcanie fizyczne i psychiczne – Art. 207 Kodeksu karnego.
Przestępstwa ścigane z urzędu to przestępstwa, w których obowiązkiem państwa jest ściganie sprawcy, bez względu na to, czy pokrzywdzony chce tego, czy też nie. Typowym przestępstwem ściganym z urzędu jest przestępstwo zabójstwa. Kiedy znajdujemy ciało, z reguły prokuratura od razu wszczyna śledztwo, nikt nie dochodzi, czy martwa osoba chciałaby, aby jej zabójca został ukarany. Z zasady większość przestępstw, chyba że przepisy przewidują inny tryb, jest ścigana z urzędu. Jeśli policja dowie się o przestępstwie, które jest ścigane z urzędu, ma obowiązek wszcząć postępowanie przygotowawcze, bez względu na to, czy pokrzywdzony chce tego, czy nie. Zawiadomienie organów ścigania o podejrzeniu lub popełnieniu przestępstwa jest obowiązkiem każdej instytucji, organizacji lub osoby, która się o tym dowiedziała.